سه عامل در شکل گیری این مطالعه موثر بوده اند. اول اینکه مقالات تحقیقی از ابزار ارتباطی مهم برای نویسندگان هستند. دوم اینکه در مقالات، متقاعدسازی و سازماندهی متنی مهم است. عامل سوم اینکه نویسنده اغلب مقالات تحقیقی، انگلیسی زبان نیستند اما آنها را به زبان انگلیسی ارایه می دهند. این می تواند باعث ایجاد تفاوت هایی در نحوه استفاده از عناصر فراکلامی متنی (textual metadiscourse resources) باشد. علی رغم اهمیت این موضوع، اطلاعات کمی راجع به نحوه استفاده این عناصر در رشته های تحصیلی و به ویژه توسط نویسندگان غیر انگلیسی زبان وجود دارد. در این مطالعه توزیع این عناصر از لحاظ توزیع کلی و بلاغی در سه قسمت سی مقاله تحقیقی (چکیده، مقدمه، و نتایج و بحث و بررسی) در سه رشته مهندسی مکانیک، پزشکی، و زبانشناسی کاربردی بررسی می شود. همچنین در این سه رشته، مقایسه بین مقالات نوشته شده توسط انگلیسی زبانان و ایرانی ها به زبان انگلیسی بررسی می شود. نتایج، تفاوت در توزیع این عناصر در سه رشته و همچنین در مقالات انگلیسی زبانان و ایرانی ها را نشان می دهد. نتایج تحقیق می تواند در تدریس ارتباطات فراکلامی بین رشته ای برای دانش آموختگان هر رشته مفید باشد.

در این نوشتار کارآیی پروتکل کلامی در بررسی روایی سازه یک تست کلوز که بر اساس یک نظریه ساختار بلاغی تهیه شد، مورد بررسی قرار گرفته است. منظور از روایی سازه تست دلایلی است که طراح تست برای حذف کلمات از متن داشته است. از افراد شرکت کننده در این پژوهش خواسته شد تا آنچه را که در هنگام انجام تست مورد توجه قرار می دهند، بیان کنند. مشاهده این افراد در جریان اجرای تست نشان داد تمام آنچه را که آنها هنگام انجام تست مورد توجه قرار داده بودند، در پروتکل کلامی آنان بیان نشد. از این رو جهت تکمیل داده ها از رویکرد مصاحبه استفاده شد. پس از اجرای پروتکل کلامی از شرکت کنندگان در این پژوهش خواسته شد تا در مورد کلماتی که برای تکمیل متن پیشنهاد کردند، توضیح بدهند. تحلیل پروتکل کلامی و مصاحبه شرکت کنندگان نشان داد که بیان تمام فرآیندهای ذهنی آنان در هنگام انجام تست در پروتکل کلامی ممکن نبوده است. با این وجود، با توجه به کیفیت داده های پروتکل کلامی که امکان دستیابی به آنها در رویکردهای دیگر وجود ندارد، پژوهش حاضر پروتکل کلامی را یک رویکرد مناسب برای بررسی روایی سازه تست های زبان معرفی می کند.

یکی از دلایل عمده و اصلی وجودی زبان، استفاده از آن به عنوان یک ابزار مهم ارتباطی است و برای این منظور گویندگان زبان لازم است نشان دهند در جریان کلام در مورد چه چیزی و یا چه کسی صحبت می کنند. وجود اسامی و دیگر عبارات ارجاعی در حقیقت منعکس کننده نقش مهمی است که فرایند ارجاع در کاربرد زبان ایفا می کند. بنابراین ارجاع را به عنوان یک فرایند پویای زبانی می توان یکی از ویژگی های مهم کاربرد زبان تلقی کرد که همواره مورد استفاده گویندگان زبان برای اشاره به اشخاص، اشیاء، مکان، زمان و یا دیگر موجودیت ها و در نهایت ارائه اطلاعاتی در مورد آنهاست. در این روند کلامی به خاطر آنکه مشارکین کلام در امر ارتباط موفق باشند باید همواره قادر به تشخیص و شناخت آنچه که گویندگان زبان به آن ارجاع می دهند باشند. از این رو درک و شناخت این پدیده به عنوان یک ویژگی جهانشمول و به عنوان بخشی از فرایند پردازش اطلاعات زبانی امری است ضروری. این پدیده در سال های اخیر یکی از مسایل مهم مطالعات زبانشناختی محسوب می شود. بنابراین، هر نظریه زبانی که سعی در تبیین مقولات جهانشمول دارد الزاما باید تبیین مقولات و روابط ارجاعی را در حیطه کار خود قرار دهد. امروزه بسیاری از نظریه پردازان زبان همچنان سعی در توصیف و تبیین پدیده ارجاع در چهارچوب نظریات زبانشناختی غالب نظیر صورتگرایی و نقشگرایی دارند. نگارنده نیز در این مقاله سعی دارد که از طریق تبیین مقوله ارجاع در ارتباط با ساختار اطلاعاتی جمله نشان دهد که انگیزش های کلامی و وضعیت شناختی مدلول های کلامی در جریان کلام رفتار پیوستاری عناصر ارجاعی را به لحاظ کدگذاری نحوی در ساخت صوری جملات به دنبال دارد.

دشنام و ناسزاگویی از گناهان کبیره بوده و از نظر عقلی و اخلاقی نیز قبیح به شمار می آید. با وجود این، برخی از فقها در مواردی حکم به جواز ناسزاگویی کرده و ادله ای را از کتاب و سنت برای این سخن خود ذکر نموده اند. از جمله این موارد ناسزاگویی در مقام تلافی است که از آن به عنوان قصاص کلامی، یا دشنام تلافی جویانه یاد شده است. در این جستار دلالت آیاتی که برای اثبات جواز تقاص کلامی مورد استناد قرار گرفته، نقد و سپس رد شده است. همچنین به روایات مورد استناد نیز، هم از حیث سند و هم از لحاظ دلالت، خدشه وارد شده است. علاوه بر این برای تایید و تقویت حکم عدم جواز نیز به آیات و احادیث متعددی در این باب استناد شده است. همچنین به عنوان یک مبنا، با اثبات قبح نفس دشنام در شریعت اسلام، صرف نظر از ابتدایی یا تلافی جویانه بودن آن، عدم جواز قصاص کلامی و صیانت از زبان، حق اله قلمداد شده است که بر پایه آن، هر یک از دو طرف دشنام محکوم به تعزیر خواهند بود.

در این مقاله تلاش می شود میان «هرمنوتیک» به عنوان نظریه و راهی برای تفسیر متن، و «تحلیل گفتمان» به عنوان نظریه سازوکار شکل گیری و ساخت معنا در بافت های مختلف ارتباط برقرار شود. به این منظور، پس از مرور دیدگاه های مربوط به آن ها در هرمنوتیک و تحلیل گفتمان، عناصر تشکیل دهنده اصلی هر تفسیری معرفی و توصیف خواهد شد و با ارایه مثال هایی نشان داده خواهد شد که هر کدام از این عناصر تشکیل دهنده یا سازنده معنایی در گفتمان های متفاوت می تواند در تفسیری که از متن در ذهن خواننده (خوانشگر یا مفسر) شکل می گیرد تاثیر بگذارد. به طور کلی می توان این عناصر سازنده و تاثیرگذار بر معنا و تفسیر متن را در چهار عنوان کلی ارایه کرد: 1- متن؛ 2- بافت (بافت بلافصل، بافت کلان)؛ 3- تولید کننده (مولف)؛ 4- فهمنده (بازتولید کننده/ تفسیرگر).

با توجه به اهمیت مطالعه فصاحت کلام از نظر روانشناسی زبان، پژوهش حاضر سعی دارد تا با بکارگیری مدل روانشناختی زبان لولت (1999) به بررسی ناکارآمدیها تولید گفتار به زبان دوم بپردازد. به منظور انتخاب سخنگویان (غیر) فصیح زبان انگلیسی، یک مقیاس تحلیلی سنجش فصاحت کلام استفاده شد. سپس ناتوانایی ها و راهبردهای تولید کلام ازطریق دو پرسشنامه و مصاحبه سنجیده شدند. نتایج حاکی از این بودند که سخنگویان غیرفصیح اغلب از دانش زبانی محدود رنج می بردند و در فهم سخن مخاطب خود مشکل داشتند. به ویژه، آنها نمی توانستند از واژگان، ساختارهای دستوری، و قواعد آوایی مناسب برای بیان منظورشان استفاده کنند. آنها همچنین از راهبردهای موثری استفاده نمی کردند که منجر می شد کلامشان منقطع شود. در مقابل، سخنگویان فصیح از دانش و مهارت زبانی بهتری برخوردار بودند و نیز از راهبردهای حل ناتوانی موثری استفاده می کردند. آنها با تلاش برای پوشش مشکلات ارتباطی، و بحث و گفت و گو در مورد منظورشان با مخاطب به استفاده موثرتری از راهکارهای پردازشی و ارتباطی مبادرت ورزیدند. یافته های این پژوهش تصدیق کردند که هر تلاشی برای فهم بهتر، بهبود، و ارزیابی فصاحت گفتار به زبان دوم باید حول محور یک رویکرد روانشناختی زبان در تولید گفتار باشد.

این مقاله به بررسی استعاره های کلامی–تصویری درچند پوستر مناسبتی زبان فارسی بر اساس مدل تحلیلی استعاره های چندوجهی فورسویل (1994 و 2006) می پردازد. در این تحقیق پنج مناسبت به طور هدفمند از میان هیجده دسته بندی مناسبتی موجود در پایگاه پوسترهای مناسبتی هفته، انتخاب و از میان 236 پوستر موجود، پنج پوستر، هر کدام برای یک مناسبت، انتخاب شد. با این بررسی در صدد آنیم که بدانیم استعاره های کلامی- تصویری چگونه در پوسترهای زبان فارسی ظاهر می شوند؟ چگونه تصویر و متن موجود در پوسترهای مناسبتی به صورت استعاره چندوجهی با هم در تعامل هستند؟ و نهایتا اینکه، استعاره های کلامی-تصویری چه نقش کاربردشناختی در انتقال پیام پوسترها ایفا می کنند؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که پوسترهای برگزیده حاوی سازوکارهای شناختی استعاره، مجاز، نماد و طرحواره های تصویری هستند. استعاره های کلامی-تصویری به صورت مکمل، ولی با درجات مختلف، کار انتقال مفاهیم مناسبتی را انجام می دهند. ارتباط مفاهیم حوزه های مبدأ و مقصد از طریق شباهت فیزیکی، پرکردن فضای خالی یک طرحواره به طور غیرمنتظره و نشانه گذاری همزمان صورت می گیرد. همچنین، این مطالعه نشان می دهد که در اکثر موارد استعاره های موجود در پوسترها نقش پیام رسانی را انجام می دهند. این نقش کاربردشناختی استعاره در دو وجه تصویری و کلامی صورت می گیرد، هر چند در وجه کلامی درجه بکارگیری نقش تثبیت معنایی متن نوشتاری در پوسترها متفاوت است و نیز نمی توان این نقش را به وضوح مشخص کرد.

در انگاره ی نظری جونز (Jones, 2002)، کارکردهای کلامی گوناگونی برای تقابل واژگانی در نظر گرفته شده و پژوهش در زبان های مختلف و از جمله زبان فارسی نمایان گر آن است که با وجود برخی تفاوت ها، بیشترِ زبان ها در پیاده سازی الگوهای کلامی تقابل از الگوهای کم و بیش مشابهی بهره می گیرند. پیکره پژوهش، مشتمل بر 4000 جمله ی فارسی است که جفت واژه های متقابل دارند. این جمله ها از متن های نوشتاری، گفتاری و همچنین متن های موجود در فضای مجازی استخراج شده اند. یافته ها نشان می دهد که کارکرد کلامی هم پایه، بیشترین سهم را در میان کارکردهای کلامی دارد و کارکردهای کلامیِ منفی ساز، انتقالی، اصطلاحی، کمکی و تفضیلی در جایگاه های بعدی قرار دارند. همچنین مشخص شد که میان برخی چارچوب های نحوی و کارکردهای کلامی نوعی ارتباط معنی دار وجود دارد، برای نمونه، چارچوب نحوی X و Y در الگوی کلامی هم پایه از بسامد بسیار بالایی برخودار است. از سوی دیگر، مشخص شد که میان ماهیت معنایی برخی جفت واژه-ها با بسامد آن ها در برخی ژانرها ارتباط وجود دارد. برای مثال، در پیکره مطالعه حاضر مشاهده شد که جفت واژه ی متقابلِ «واقعی-مجازی» صرفاً در متون مجازی به کار رفته است. این گونه یافته ها، به پژوهشگران زبان شناسی پیکره ای، کمک می کنند تا بتوانند با تکیه بر برخی جفت واژه های متقابل، ژانر پیکره های مختلف را پیش بینی کنند.